“Muôn Kiếp Nhân Duyên”: Nét Trưởng Thành Tinh Tế Trong Bộ Phim Tình Cảm Indie

Bộ phim “Muôn Kiếp Nhân Duyên” (Past Lives) của Celine Song là một tác phẩm tinh tế, tuyệt đẹp và đầy khôn ngoan—một trong những bộ phim xuất sắc nhất năm. Tác phẩm điện ảnh này cũng mang đến một góc nhìn mới mẻ khi đề cao sự tiết chế trong đạo đức, đức hy sinh, và lòng trung thành với các cam kết, trong một thế giới mà những điều ngược lại thường được cổ xúy, hoặc ít nhất được xem là “sống thật” hơn.

Đây là một câu chuyện tình yêu phá vỡ khuôn mẫu thường thấy của Hollywood, đi ngược lại với kịch bản dễ đoán (“Hãy nghe theo tiếng gọi con tim”) vốn thống trị các tác phẩm lãng mạn từ lâu.

Ba Mối Nhân Duyên Trải Qua 24 Năm

Bộ phim kể về một người phụ nữ tên Nora (Greta Lee thủ vai), người đã trải qua thời thơ ấu ở Seoul nhưng di cư cùng gia đình đến Bắc Mỹ khi cô 12 tuổi. Câu chuyện được triển khai qua ba phân đoạn, tương ứng với ba giai đoạn trong cuộc đời Nora. Phân đoạn đầu tiên diễn ra trong những ngày cuối cùng cô sống ở Hàn Quốc. Nora (lúc đó tên là Na Young) có một người bạn thanh mai trúc mã là Hae Sung, và cả hai dường như đang chớm nở một mối tình lãng mạn. Nhưng dường như ý Chúa đã định, gia đình Nora rời Hàn Quốc, và đôi bạn thuở thiếu thời phải rẽ sang hai hướng khác nhau (được khắc họa một cách tuyệt mỹ qua cảnh quay Nora bước lên cầu thang phía trên bên phải khung hình, trong khi Hae Sung bước xuống một con hẻm khác ở phía dưới bên trái khung hình).

Mười hai năm sau, Nora trở thành một nhà viết kịch đầy hoài bão ở độ tuổi 20 tại thành phố New York. Hae Sung (do Teo Yoo thủ vai khi trưởng thành) vẫn ở Hàn Quốc và vừa hoàn thành nghĩa vụ quân sự. Hai người kết nối lại qua Facebook và Skype, và một mối tình lãng mạn xuyên biên giới bắt đầu nhen nhóm. Nhưng cũng giống như sự chập chờn trong các cuộc gọi video của họ (dù sao thì đây cũng là công nghệ internet vào khoảng năm 2011), khoảng cách địa lý xa xôi giữa hai người là không thể phủ nhận. Với mong muốn dấn thân trọn vẹn cho tương lai của mình ở Mỹ (và cảm thấy mối quan hệ ngày càng sâu đậm với Hae Sung níu giữ cô với quá khứ ở Hàn Quốc), Nora quyết định chấm dứt mối quan hệ. Hai người lại một lần nữa chia ly.

Thêm mười hai năm nữa trôi qua, Nora giờ đây đã yên bề gia thất với một nhà văn người Do Thái tên Arthur (John Magaro thủ vai). Trong khi đó, Hae Sung vẫn sinh sống ở Seoul. Nhưng khi anh đến thăm thành phố New York lần đầu tiên và gặp lại Nora sau 24 năm xa cách, những cảm xúc tưởng chừng đã ngủ quên giữa hai người bỗng dưng trỗi dậy. Vào thời điểm này, một bộ phim tình cảm Hollywood điển hình sẽ rẽ sang một bước ngoặt dễ đoán với mô-típ “tình tay ba”, với việc Nora bị giằng xé giữa người chồng Mỹ hiện tại và người đàn ông Hàn Quốc, người có thể là “định mệnh” của cô.

Nhưng đây không phải là một bộ phim tình cảm Hollywood thông thường.

“Đây Là Cuộc Đời Em”

[Cảnh báo: tiết lộ nội dung phim.] Khi thưởng thức “Muôn Kiếp Nhân Duyên”, tôi liên tưởng ngay đến bộ ba phim “Before” của Richard Linklater (Before Sunrise năm 1995, Before Sunset năm 2004 và Before Midnight năm 2013). Giống như “Muôn Kiếp Nhân Duyên” theo sát Hae Sung và Nora ở ba thời điểm khác biệt trong cuộc đời họ, cách nhau khoảng một thập kỷ, các bộ phim “Before” của Linklater cũng khắc họa Jesse (Ethan Hawke thủ vai) và Céline (Julie Delpy thủ vai) ở ba địa điểm và thời điểm khác nhau, cách nhau khoảng một thập kỷ.

Cả bộ ba phim “Before” của Linklater và “Muôn Kiếp Nhân Duyên” của Song đều khai thác ý niệm về mối lương duyên trắc trở và những cuộc tao ngộ giữa hai con người mà dường như “duyên số” đang đưa đẩy họ đến với nhau. Nhưng trong khi “Before” nuông chiều sức hút mãnh liệt của “tình yêu định mệnh” (ngay cả khi điều đó đồng nghĩa với việc ly dị người bạn đời), “Muôn Kiếp Nhân Duyên” lại thách thức ý niệm “duyên số” ấy.

“Đây là cuộc đời em, và em đang sống nó cùng anh,” Nora khẳng định với chồng mình, Arthur, người không tránh khỏi cảm giác bất an khi Hae Sung đến thăm New York. “Đây là nơi em đã chọn dừng chân,” cô nói thêm. “Đây là nơi em thuộc về.”

Ngay cả khi những cảm xúc phức tạp của Nora dành cho Hae Sung là chân thành, và ngay cả khi câu hỏi “nếu như” thoáng qua tâm trí cô, thì đây vẫn chỉ là những cảm xúc trừu tượng, chứ không phải là hiện thực rõ ràng của “Đây là cuộc đời em... Đây là nơi em thuộc về.” Cô trân trọng hiện thực của cuộc sống hiện tại và những cam kết của mình hơn là những câu hỏi “nếu như” đầy day dứt về những ngã rẽ không được chọn. Đối với cô, “nơi em thuộc về” không phải là một điều gì đó siêu nhiên hay bỏ ngỏ. Đó chính là nơi cô đang hiện hữu. Tuy nhiên, tinh thần của thời đại lại cổ vũ điều ngược lại: hãy luôn để ngỏ mọi lựa chọn và cân nhắc mọi khả năng. Cam kết chỉ nên được viết bằng bút chì, chứ không phải bằng mực.

Nora trân trọng hiện thực của cuộc sống hiện tại và những cam kết của mình hơn là những câu hỏi “nếu như” đầy day dứt về những ngã rẽ không được chọn.

Một cách đầy mới mẻ, hành trình của Nora đi ngược lại với tinh thần của thời đại này. Cô dường như đã khắc ghi lời khuyên từ mẹ mình, được đưa ra 24 năm trước: “Nếu con từ bỏ điều gì đó, con cũng sẽ nhận lại được một điều khác.” “Tiền kiếp” của Nora ở Hàn Quốc là có thật và vẫn có sức hút mạnh mẽ đối với trái tim cô. Nhưng thay vì chìm đắm trong sự mất mát của quá khứ, cô chọn cách biết ơn “điều đạt được” mà cô đang có hiện tại. Theo một khía cạnh nào đó, sự giằng xé này phác họa một bức tranh về cuộc chiến thuộc linh mà các Cơ Đốc nhân đều hiểu rõ, giữa “con người cũ” của chúng ta với những cám dỗ và tiện nghi quen thuộc, và “con người mới” trong Chúa Thánh Linh, điều mà chúng ta khao khát nhưng thường cảm thấy khó khăn, không thoải mái, thậm chí xa lạ.

Bộ phim không hề phủ nhận những cảm xúc tiếc nuối, đau đớn và hoài niệm chân thật, vốn dĩ là một phần tất yếu của đời người. Nora thực sự phải đấu tranh với việc Hae Sung đã, đang và có thể là ai trong cuộc đời cô. Đó là một phần tạo nên sức lay động của “Muôn Kiếp Nhân Duyên”. Bộ phim trân trọng những cảm xúc phức tạp, ngay cả khi đặt chúng dưới lăng kính của sự khôn ngoan trưởng thành, không dễ dàng từ bỏ tình yêu vì sự lãng mạn nhất thời. “Muôn Kiếp Nhân Duyên” nhắc nhở chúng ta rằng đôi khi lựa chọn lãng mạn nhất, can đảm nhất lại là lựa chọn “bình dị” nhất: Giữ gìn hôn nhân. Giữ lời cam kết. Sống chung thủy.

“Nhân Duyên” và Khát Khao về Sự Tể Trị Thiêng Liêng

Bên cạnh câu chuyện về tình yêu và sự lãng mạn, “Muôn Kiếp Nhân Duyên” còn là một câu chuyện bán tự truyện về hành trình nhập cư và trạng thái “lưỡng lự” khi rời bỏ quê hương và bắt đầu một cuộc sống mới ở một nền văn hóa khác, đồng thời cảm thấy vừa gắn bó vừa được hình thành bởi cả hai. Đối với Nora, sự giằng xé mà cô cảm thấy giữa Hae Sung và Arthur cũng tương tự như sự giằng xé giữa nguồn cội Hàn Quốc và tương lai Mỹ của cô. Việc hai người đàn ông trong câu chuyện khác biệt về văn hóa càng tô đậm thêm sự giằng co giữa hai “quê nhà” này.

Khái niệm “nhân duyên” (in-yun) của người Hàn Quốc (một từ khó có thể dịch chính xác sang tiếng Việt) được thể hiện xuyên suốt trong phim. Như Nora giải thích với Arthur, “nhân duyên” là một khái niệm trong Phật giáo liên quan đến luân hồi, và nó đề cập đến những cuộc gặp gỡ và những mối quan hệ tiền định giữa con người: “Đó là nhân duyên nếu hai người lạ thậm chí chỉ đi lướt qua nhau trên phố và quần áo của họ vô tình chạm vào nhau, bởi vì điều đó có nghĩa là phải có một mối liên hệ nào đó giữa họ trong những kiếp trước. Nếu hai người kết hôn, người ta nói rằng đó là bởi vì đã có 8.000 tầng nhân duyên qua 8.000 kiếp sống.”

Tựa đề của bộ phim cũng gợi nhắc đến sự tái sinh và ý tưởng về vô số kiếp sống trước đây, nơi “nhân duyên” có thể đã hình thành, vang vọng qua hàng thiên niên kỷ và tạo nên mối liên kết giữa Nora, Hae Sung và Arthur ngày nay. Một cảnh phim đáng nhớ diễn ra với hình ảnh Nora và Hae Sung ngồi trước Vòng quay ngựa gỗ Jane ở Brooklyn, sự chuyển động tròn của nó có lẽ tượng trưng cho quan niệm về thời gian tuần hoàn của phương Đông, trái ngược với cách hiểu về thời gian tuyến tính của phương Tây.

Việc Nora có thực sự tin vào luân hồi và nhân duyên hay không vẫn còn bỏ ngỏ. Bộ phim dường như không mang màu sắc thần bí, ngay cả khi nó tìm thấy vẻ đẹp và sự an ủi trong ý niệm rằng một điều gì đó lớn lao hơn chúng ta (cho dù là nhân duyên hay có lẽ là sự tể trị thiêng liêng của Đức Chúa Trời) đang an bài những mối quan hệ định hình nên chúng ta. Là những Cơ Đốc nhân, chúng ta nhận biết sự mầu nhiệm này là công việc của một Đức Chúa Trời tể trị, Đấng nắm giữ muôn vật (Cô-lô-se 1:16-17). Và mặc dù “Muôn Kiếp Nhân Duyên” mang đậm thế giới quan Phật giáo hơn là Cơ Đốc giáo, nhưng thật thú vị khi bộ phim nắm bắt được khao khát chung của nhân loại về một thế giới có ý nghĩa—nơi cuộc sống của chúng ta được đặt trong một “kế hoạch” lớn lao hơn và các mối quan hệ của chúng ta không chỉ là những va chạm ngẫu nhiên. Chúng ta có thể thấy khát khao này của con người ở khắp mọi nơi trong văn hóa đại chúng, bao gồm cả trào lưu đa vũ trụ và khái niệm giả tâm linh về “các sự kiện tất yếu” và “những giao điểm không thể tránh khỏi”.

Dù có bất kỳ thế lực nào đang vận hành ngoài tầm kiểm soát, Nora hiểu rằng cô không phải là một người thụ động trong cuộc đời mình. Có những điều nằm trong tầm tay cô: cụ thể là lựa chọn yêu thương người mà cô đã cam kết gắn bó và đón nhận cuộc sống “nơi em đã chọn dừng chân” mà cô đang có (dù không hoàn hảo), thay vì cuộc sống “điều gì có thể xảy ra” mà cô không thể chạm tới. Trong những lựa chọn này, cô ấy đã thể hiện một sự khôn ngoan hiếm có và đáng trân trọng.

Bài viết được tham khảo và lược dịch từ bài viết gốc ‘Past Lives’: Mature Wisdom in an Indie Romance" của tác giả Brett McCracken, đăng tải trên The Gospel Coalition ngày 30 tháng 06 năm 2023. Xem bài viết gốc tại đây: https://www.thegospelcoalition.org/article/past-lives-wisdom-romance/